Araştırma ve yazı:

Kibele Arabistan'a da yayıldı… hem de bir erkek ilah olarak!

Hübel - Vikipedi
Bazı araştırmacılar Hubel'i Hitit dilinde Kabala ve Kabal olarak telaffuz edilen Kibele'ye bağlamışlardır.

tarihduragi.com
Hubel (Kibele), İslam öncesi Arap geleneği ve inanışında önemli bir yer kaplayan, özellikle Mekke’de tapınılan bir Arap tanrısıdır. 630 yılına kadar Kabe’de bulunan 360 tanrı figürünün en büyüğü ve en güçlüsü olarak saygı görmüştür.

islamiokul.com - Hubel (Hübel)
Tanrıça Kybele’nin (Cybele-Sibel) Araplaşmış put biçimidir. Câhiliyye dönemi Araplarınca savaş ve yağmur tanrısı olarak tapınılan bir put idi. Kâbe’nin avlusundaki bir su kuyusunun başında onun, sağ eli kırık bir insan şeklinde kırmızı akik taşından yapılmış heykeli vardı. Araplar, bu kırık elin yerine, altından bir el yaparak heykeli onarmışlardı. Klasik Arap kaynakları, Hübel heykelinin kuzey bölgelerinden getirilerek Mekke’ye dikildiğini söylerler. Câhiliyye döneminde Kâbe’de Duşârâ ve Manutu (Menât) adlı putlarla birlikte bulunuyordu. Mekke fethinden sonra diğer putlarla birlikte Müslümanlar tarafından parçalanmıştır.

bilalaksoy.com
İslamiyet öncesinde Mekke’de Kâbe’ye konulmuş olan adına Hübel denilen Kibele konusunda Halikarnas Balıkçısı, uzun bir değerlendirme yapmaktadır: “Adı ‘Hübel’e çevrilerek Kybele Mekke’ye de götürüldü ve Kâbe’ye dikildi. Yalnız, Kâbe’ye konulurken bir kolu kırıldığı için Kureyş kabilesi ona bir altın kol yaptırdı. Onun çevresinde tavaf edilirdi. Kıble sözü tanrıçanın adındandır. Uhud savaşında Ebu Süfyan muzaffer olunca, ‘Ulu Hübel’ diye naralar atmaya koyulmuştu. Hazreti Peygamber, ‘Allah-ü Alâ vel ecel!’ sözleriyle yanıtlamıştı.

Hübel bir ay tanrısı idi. Lat, Menat ve Uzza'nın babası olarak görülürdü. Aynı zamanda kehanet işleri ile ilgiliydi çünkü önemli kararlar onun huzurunda ok çekerek yapılırdı.

Adulmuttalip, verdiği söz üzerine oğlu Abdullah'ı kurban edecekken araya girenler ok çekilmesine başvurulmasını istemişler, sonunda 100 deve kurbanı ile Abdullah'ın kurbanının engellenmesi kehanetini (vahyini) almışlardı.

Abdullah ise ilerdeki yıllarda Müslümanlığın peygamberi Hz. Muhammet'in babası olacaktı.

Son olarak bir dipnot düşeyim: Lat, Afrodit'in Araplaşmış halidir.

Herodot, Tarih 1:131
(...) Aphrodite’ye Asur’lular Mylitta, Araplar Alilat, Persler Mitra derler.

Myths of Crete & Pre-Hellenic Europe
Donald A. Mackenzie, s.170
(...) Urania’yı (Afrodit’in bir adı) Persler Arap ve Asurlulardan almışlardır. Asurlular ona Mylitta, Araplar Alitta (El Lat) derlerdi.

Uzza ise beldan aşağısı balık olan bereket tanrıçası Atargatis idi.

Wikimedia - Al-Uzza
Al-Uzza, baskın Greko-Romen tanrılarıyla bağdaştırıldı ve bazen onların isimleriyle anıldı. Atargatis'in etkisi, Ürdün'deki Khirbet et-Tannur yakınındaki bir tapınak kabartmasında el-Uzza'yı taçlandıran kutsal balık şeklinde görülmektedir.

Menat'in ise Mısır aşk tanrıçası (Afrodit'in karşılığı olan) Hathor ile eş tutulan Mısır tanrıçası Menat olabileceği düşünülmektedir.