Araştırma ve yazı:

Kibele birden ortaya çıkmış bir tanrıça değildir. O, insanoğlunun tarımcılık, hayvancılık, çanak-çömlek-ekmek yapımı, resim çizme benzeri eylemlerle start alan ve "uygar" denilen sınıfa ilk adımını atma çağı olan Neolitik çağdan beri vardır.

Wikipedia - Kibele
Anadolu'nun ana tanrıçası ve muhtemelen en eski neolitik Çatalhöyük'teki en erken neolitik dönem onun önceli olabilir.

Çatalhoyük İÖ 7400 tarihi ile ilişkilendirildiğine göre Ana tanrıça (Kibele'nin en ilksel hali) insanlık kadar eski demektir. O zamanlar yazı henüz icat edilmediği için ismi asla öğrenilememiş olsa da, bölgede her yan onunla doludur. Örneğin Hacılar’da tanrıçanın İÖ 5700’den kalma kil heykelcikleri neredeyse her evden çıkınca, arkeologlar büyük şaşkınlığa düşmüştür.

Ana Tanrıça imajı birçok uygarlıkta yer alsa da, kaynağı Yakın Doğu'dur!

Dictionary of Satanism, Wade Baskin
Pagan dinlerinde ana tanrıça verimliliğin en benzersiz kaynağıydı.
Asur-Babail dininde Ishtar,
Fenike'de Astarte,
Suriye'de Atargatis,
Frigya'da Kibele, (..) Mısır'da İsis'di.

Hitilerdeki tezahürü olan Hubaba, Kibele'nin öncel hallerinden biridir. Traklar Anadolu'ya geldiklerinde burada Hititlerin –tüm tanrıların anası sayılan ve bir anne gibi karşılıksız verici olan- tanrıçası: Kubaba ile tanıştılar! Kurdukları Frigya devletinde Hubaba, inançlarının temeli olarak kabul gördü.

Adı Kibele’ydi artık.

Kibele tapımı Frigya'dan Lidya'ya geçti.

Pausanias 7.19.9-12
Attis hakkında bir sır öğrenemedim ama şair Hermesinasax bir şiirinde onun Frigyalı Galaous’un oğlu ve doğuştan hadım olduğunu söyler ve şöyle devam eder, Attis Lidya’ya göç etmiş ve Lidya’da Ana’nın (Kibele’nin anlamında) orjilerini kutlamıştır.

Giderek Yunanistan'a yayıldı.

Theoi.org
Aynı şekilde daha sonra Asya'ya yerleşen Yunanlılar da Asya tanrıçasını Rhea ile özdeşleştirdiler.
(Strab. x. p. 471; Hom. Hymn. 13, 31).

Kibele Yunanistan'a Yakın Doğuluların gelişi ile de yayıldı.

Theoi - Cybele
Asya'dan gelen ve hokkabaz olarak görülen yabancılar, halk tarafından sevgiyle karşılanan çeşitli yeni ayinler başlattılar.
(Strab. 1. c.; Athen. xii. s. 553 ; Demosth. de Coron. s. 313)

Wikipedia - Cybele
Yunanistan'da Kybele karışık bir tepkiyle karşılandı. Toprak tanrıçası Gaia'nın, muhtemelen Minoslu eşdeğeri Rhea'nın ve hasat ana tanrıçası Demeter'in bazı yönlerine kısmen asimile oldu.

Roma'ya ise kültür yayılması ile ulaşmadı, bile isteye götürüldü!

Roma ile Kartaca arasındaki savaş sürerken (İÖ 218 - 201) Sibel Kahinesi (Sibyl oracle) savaşı kazanmak için Pessinus'taki Kibele imajının Roma'ya getirilmesi gerektiğini söyledi. Böylece imaj taşındı… ancak inancın içeriği bütünü ile değişti.