BASİTLEŞTİRİLMİŞ KUANTUM MEKANİĞİ
(Yazıların sıra ile, atlamadan okunması önerilir)
5. Bölüm: Eşevresizlik (Decoherence)
1- Giriş |
2- Süperpozisyon |
3- Dalga Fonksiyonu |
4- Dalga Fonksiyonunun Çökmesi |
5- Eşevresizlik (Decoherence)
Yazı: |
|
Kuantum dünyasında gerçek yoktur, “olasılıklar dalgaları” vardır. Yani her şey, her anda, her yerde, her şekilde olmakta, olabilmektedir. Bu mucizenin nedeni ise süperpozisyonların varlığıdır. Seçenekler (bunlara kaderler diyelim mi?) kuantum uzayında milyarlarca olasılık şeklinde üst üste (iç içe) vaziyette durur ve bizim onları seçmemizi beklerler.
Peki onları nasıl seçeriz?
Neils Bohr1’un geliştirdiği bir model olan Kopenhag Yorumu’na göre ölçerek… Yani bakarak!
Baktığımız anda (kuantum durumları madde dünyası ile etkileşime geçince) dağılmakta, dalga hallerini yitirmekte, tek olasılığa inmekte, bizim yaşadığımız tek şansa (kadere) dönüşmektedirler. Bu yüzden atom üstü varlıkları olan bizler sadece bir tek yerde (pozisyonda/konumda) olabilir, tek bir kader yaşayabilir, ölçtüğümüzden başkasına sahip olamayız.
Mehtaplı gecelerde izlemeye doyamadığımız Ay biz bakmadığımızda her yerdedir. Einstein "Ben bakmadığımda da Ay'ın orada olduğuna inanmak istiyorum" 2 diyerek "ölçümün içinde yaşanan ortamı oluşturduğu" gerçeğine isyan etse de, bakmadığımızda "her yerde" olan Ay, biz baktığımızda, baktığımız için, bir tanedir. Biz de bu yüzden iki, ya da istediğimiz sayıda değil, bir mehtaba razı olmak zorunda kalırız.
Kısaca, atom altı uzayın atom üstünde bir türlü reelleşememe nedeni bu “dağılma”dır.
Sözü edilen dağılmaya ise Decoherence -yani eşevresizlik- denir.
Stuart Hameroff3'un sözleri ile iyice basitleştirelim:
“Eğer eşevresizlik durumunda bir süperpozisyonunuz varsa bu madde olur.”
(If you have a superposition which decoheres, you get matter.)
Decoherence, tek bir mehtap ile yetinmemizin nedeni olsa da, diğer yandan çok yararlı bir gerçektir de: Onun varlığı nedeni ile paralel dünyadaki ikizimiz (doppelganger’ımız) ile tanışmak (belki de onun ölümünü izlemek) zorunda kalmamaktayız.
1
Niels Henrik David Bohr, 1922 Nobel Fizik Ödülü sahibi Danimarkalı fizikçi, felsefeci
2
I like to think the moon is there even if I am not looking at it.
3
Tıp Doktoru, Anestezi uzmanı, Psychology and Center for Consciousness Studies, Arizona Üniversitesi, Tucson/USA.
|